کد مطلب:190798 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:237
وصیت 04
وصیة الامام الباقر علیه السلام لعمر بن عبدالعزیز
حینما ولی الخلافة عمر بن عبدالعزیز طلب من الامام أبی جعفر علیه السلام أن یزوده بوصیة ینتفع بها و یسوس فیها دولته، فقال الامام علیه السلام: أوصیك بتقوی اله، و أن تتخذ صغیر المسلمین ولدا، و أوسطهم أخا، و كبیرهم أبا، فارحم ولدك، وصل أخاك، وبر أباك، و اذا صنعت معروفا فربه. -أی أمه - [1] .
و بهر عمر بن عبدالعزیز بهذه الحكمة الجامعة وراح یبدی اعجابه قائلا: جمعت والله ما ان اخذنا به، و اعاننا الله علیه استقام لنا الخیر ان شاءالله.
هنگامی كه عمر بن عبدالعزیز به خلافت رسید، از امام باقر علیه السلام خواست كه او را راهنمایی كند، به وصیتی و سفارشی كه برای او سود داشته باشد و دولت خود را نیز بیمه نماید. امام فرمود: سفارش می كنم تو را به تقوا،
[ صفحه 37]
و این كه مسلمانی را كه خردسال است، فرزند خودت بدانی، و میانسال هایشان را برادر خویش دانسته، و بزرگسال ها را پدر خویش بدانی. پس به فرزندت ترحم كن، و نسبت به برادرت صله كن، و نسبت به پدرت نیكی نما؛ و زمانی كه كار نیكی انجام می دهی، آن را رها مكن.
امام علیه السلام به او وصیتی نمود كه برای هر حاكم و رئیس دولتی سودمند است، و این وصیت یك دستورالعمل سیاسی و اجتماعی است كه هر رئیس حكومتی به آن عمل نماید، در مسیر عدالت و انصاف در میان رعیت خواهد بود، و همیشه به مردم مملكت خود نگاه شفقت و رحمت آمیز خواهد داشت، و رفتارش مانند پدری مهربان به خاندان خود خواهد بود. عمل به این سفارش امام علیه السلام، دولت و ملت را خوشبخت و سعادتمند می كند، و همیشه سربلند و سرافراز خواهند بود، و در زیر سایه ی عدالت و دادگستری دوام بیش تری خواهند داشت.
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل نموده كه فرمود:
العدل حسن و لكن فی الأمراء أحسن [2] .
عدالت نیكو است، ولی از زمامداران نیكوتر است.
عمر بن عبدالعزیز هشتمین خلیفه ی اموی است. او مردی وجیه و نجیب و عابد بود. در مدت خلافتش كارگزاران و مسؤولان بنی امیه را از پست ها و مناصب دولتی عزل نمود، و به جای آن ها
[ صفحه 38]
افرادی صالح و متدین كه از بنی امیه نبودند، گماشت. از كارهای مهم او در دوران خلافتش، این بود كه فدك را به اولاد حضرت امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهماالسلام برگرداند [3] و همچنین دستور داد كسی حق ندارد به حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام سب و شتم كند، چون كه معاویه دستور داده بود روی هشتاد هزار منبر به ساحت مقدس امیرالمؤمنین علی علیه السلام سب كنند، و این دستور تا زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز ادامه داشت، تا این كه او رسما از این عمل ناپسند جلوگیری نمود. آخرین سخن او در حال احتضار، تلاوت این آیه بود:
(تلك الدار الآخرة نجعلها للذین لا یریدون علوا فی الأرض و لا فسادا و العاقبة للمتقین) [4] .
آن سرای آخرت (و آن بهشت برین) را برای كسانی قرار می دهیم كه اراده ی برتری جویی در زمین نداشته و از فساد (و آلودگی معصیت) دور باشند. عاقبت و پیروزی برای اهل تقوا است.
حینما ولی الخلافة عمر بن عبدالعزیز طلب من الامام أبی جعفر علیه السلام أن یزوده بوصیة ینتفع بها و یسوس فیها دولته، فقال الامام علیه السلام: أوصیك بتقوی اله، و أن تتخذ صغیر المسلمین ولدا، و أوسطهم أخا، و كبیرهم أبا، فارحم ولدك، وصل أخاك، وبر أباك، و اذا صنعت معروفا فربه. -أی أمه - [1] .
و بهر عمر بن عبدالعزیز بهذه الحكمة الجامعة وراح یبدی اعجابه قائلا: جمعت والله ما ان اخذنا به، و اعاننا الله علیه استقام لنا الخیر ان شاءالله.
هنگامی كه عمر بن عبدالعزیز به خلافت رسید، از امام باقر علیه السلام خواست كه او را راهنمایی كند، به وصیتی و سفارشی كه برای او سود داشته باشد و دولت خود را نیز بیمه نماید. امام فرمود: سفارش می كنم تو را به تقوا،
[ صفحه 37]
و این كه مسلمانی را كه خردسال است، فرزند خودت بدانی، و میانسال هایشان را برادر خویش دانسته، و بزرگسال ها را پدر خویش بدانی. پس به فرزندت ترحم كن، و نسبت به برادرت صله كن، و نسبت به پدرت نیكی نما؛ و زمانی كه كار نیكی انجام می دهی، آن را رها مكن.
امام علیه السلام به او وصیتی نمود كه برای هر حاكم و رئیس دولتی سودمند است، و این وصیت یك دستورالعمل سیاسی و اجتماعی است كه هر رئیس حكومتی به آن عمل نماید، در مسیر عدالت و انصاف در میان رعیت خواهد بود، و همیشه به مردم مملكت خود نگاه شفقت و رحمت آمیز خواهد داشت، و رفتارش مانند پدری مهربان به خاندان خود خواهد بود. عمل به این سفارش امام علیه السلام، دولت و ملت را خوشبخت و سعادتمند می كند، و همیشه سربلند و سرافراز خواهند بود، و در زیر سایه ی عدالت و دادگستری دوام بیش تری خواهند داشت.
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل نموده كه فرمود:
العدل حسن و لكن فی الأمراء أحسن [2] .
عدالت نیكو است، ولی از زمامداران نیكوتر است.
عمر بن عبدالعزیز هشتمین خلیفه ی اموی است. او مردی وجیه و نجیب و عابد بود. در مدت خلافتش كارگزاران و مسؤولان بنی امیه را از پست ها و مناصب دولتی عزل نمود، و به جای آن ها
[ صفحه 38]
افرادی صالح و متدین كه از بنی امیه نبودند، گماشت. از كارهای مهم او در دوران خلافتش، این بود كه فدك را به اولاد حضرت امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهماالسلام برگرداند [3] و همچنین دستور داد كسی حق ندارد به حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام سب و شتم كند، چون كه معاویه دستور داده بود روی هشتاد هزار منبر به ساحت مقدس امیرالمؤمنین علی علیه السلام سب كنند، و این دستور تا زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز ادامه داشت، تا این كه او رسما از این عمل ناپسند جلوگیری نمود. آخرین سخن او در حال احتضار، تلاوت این آیه بود:
(تلك الدار الآخرة نجعلها للذین لا یریدون علوا فی الأرض و لا فسادا و العاقبة للمتقین) [4] .
آن سرای آخرت (و آن بهشت برین) را برای كسانی قرار می دهیم كه اراده ی برتری جویی در زمین نداشته و از فساد (و آلودگی معصیت) دور باشند. عاقبت و پیروزی برای اهل تقوا است.
[1] حياة الامام الباقر عليه السلام للقرشي، ص 283.
[2] كنز العمال، ج 15، ص 896، ح 43542؛ و ج 16، ص 138، ح 44168.
[3] پيغمبر اسلام صلي الله عليه و آله فدك را در حيات خود به حضرت زهرا عليهاالسلام بخشيد، ولي بعد از پيغمبر صلي الله عليه و آله در آغاز خلافت ابوبكر، فدك را گرفتند و عمال حضرت زهرا عليه السلام را بيرون كردند، و اين عمل خلاف دستور قرآن و وصيت پيغمبر صلي الله عليه و آله بود.
[4] قصص، 83.